DIALEKT

NYNORSK

FORKLARING

LYD

G (side 3)

gruæle

grueleg

fælt, ukoseleg

gryfsæ f.

gryfse

stad der det er blautt, myrlendt; «blåutgryfsæ» eller «stæingryfsæ»

grynmat m.

grynmat

risengrynsgraut med jamning (ei særleg form for grynmat var «dyllæmat» - sjå det)

grynmjøl n.

grynmjøl

finmale, sikta byggmjøl

grynnæ v.,-a

grynne

gjera grunnare; «ho kjem te å grynnæ jøldé»: ho kjem til å gjera gjelda grunnare, dvs.
mindre (om eit rikt gifte)

grysjile

gryskjeleg

veldig (forsterkande tilleggsord); «han fekk mæ se grysjile mykji i vændun»

grysk m.

grysk

respekt (eller reddhug); «dæ føldæ æin grysk mæ o»: det følgde respekt/reddhug med han

gryttén

grytten

gretten, misnøgd, morsk, grinen (også om utsjånad); «gryttén o sur»

grytæ v.,-ttæ

gryte

kaste frå seg, ikkje leggje skikkeleg frå seg

gryvvlæ n.

gryvle

veg eller stig over eit søkk, i steinut lende

græbbæ f.

grebbe

stort og grovt hodyr (også brukt som skjells-ord om kvinnfolk)

græffæl m.

griffel

(til å skrive på tavla med)

græile

greileg

enkelt

græist

greist

gris(s)en, gissen (utett), langt mellom. Jf. «grisi»

græitt

greitt

greitt, tydeleg, enkelt; ”dæ æ kji so græitt o kokæ blek før den som ikkji kan”

græiæ f.

greie

1) etterburd frå dyr, 2) orden; «haldæ i græiæ»: halde i orden; «kåma i ugræiæ»,
3) «jæra græiæ før»: forklare, 4) «få græiæ på»: få kjennskap til, 5) stas; «dæ vart slik
græiæ»: det vart slik stas, ”sværæ greiu”

græiæ v.,-ddæ

greie

1) orke, makte; «so sant e græie ræ», 2) kjemme, ordne; «græiæ håræ», 3) «græiæ se
mæ»: vera hjelpen, klare seg med

grælæ m.

græle

gråkaldt, surt vêr, overskya med snø i lufta; «grælént»

græmmæle

gremmeleg

forferdeleg; «te å græmmæ se åvær»

græmæ f.

græme

kald trekk, kald sno, med tunt og kaldt skylag; «græmént»: surt og kaldt

græssæle

gresseleg

stort, mykje

grævskodd

grevskodd

skodd med hestesko som har hakar

grø-vær n.

grovêr

solskin og regn om einannan. Jf. «småvær»

grøhøld n.

grohold

grokjøt; «dåle enn gødt grøhøld”: ha kjøt der sår gror seint eller snøgt

grømånan m.bf.

gromånaden

frå 14 dagar før jonsok til 14 dagar etter (når det gror som best)

grøntuppæ f.

grantuppe

grankongle

grøpa se v.,-tæ

grøpa seg

klumpe seg; «dæ hælt på å grøpa se»: det held på å bli smør (om kinning av rømme);
«grøpént»

grøtæ v.,-ttæ

grøte

(eigentleg: få til å gråte) såre, plaga, gjera vondt (med ting ein seier);
«e vildæ kji grøtæ´n mæ di» (når ein lét vera å prate om noko ein veit vil såre);
”grøtæle”: trist, til å gråte over

grøypæ v.,-tæ

grøype

gjera fyrste omgangen av eit grovarbeid, t.d. grovkarda ull el. «grøpén» (grovmala korn)

grøytæ f.

grøyte

tunn graut av mjølk og finmalt, skrelt bygg som ein hadde mjølk på, kanskje også med
smørauga. Jf. «hælvgrøytæ»

gråbæin m.

gråbein

ulv, varg

gråe m.

gråe

nag, uvenskap, hat

grålén

grålen

svolten, utsvelta; «kjyddne voro grålnæ»

gråssént

gråleg

kaldsleg, grått (t.d. om vêret eller om farge)

gråtar(om)kvarv
n.

gråtar(om)kvarv

omkvarvet (stokkelaget) der stallen sluttar og trevet tek til, «gråtar-(om)kvarvæ» skyt lenger ut enn dei under, og var verre å få til

gråutæ-æbne n.

grautemne

det vatnet (eller mjølka) som trengst til å koke graut, jf. «matæbne»

gråutæbak m.

grautebak

varm graut i bomullstøy, brukt til å leggje på verk, trote

gråutæprim n.

grautprim

prim (helst sureprim) til å ha attåt vassgraut og mjølk

gue m.

guve

kar som vil det han vil; «tregue»: tre-neve, kløne, kar som er klønut og utan handlag

gullhønæ f.

gullhøne

marihøne

gurmæ v.,-a

gurme

tyggje lenge og vel

gust m.

gust

1) sjukdom i auga, 2) trekk, vindpust