DIALEKT

NYNORSK

FORKLARING

LYD

H (side 4)

hæiltøddnspæning f.

heiltornspenning

vidje- eller jernspenning der «tøddne» (tinden) ligg utanpå

hæilæ værn!

heile verda

«du verda!» (tilleggsord, utrop)

hæilænde

heilende

heilt ut, fullt og heilt

hæimaføl(æ) n.

heimafylgje

heimanfylgd, medgift, utstyret brura hadde med seg heimanfrå, det vart køyrd til
bryllaupsgarden dagen før ho skulle gifte seg.
(ordet vart også brukt om ferda og selskapet etterpå «me voro mæ i heimaføle»)

hæimafølk

heimafolk

folk frå bygda som kom opp på stølen

hæimate

heimafrå

”hæimate og upp på støln”

hæimfus

heimfus

heimekjær, som lengtar heim att, som «trådde hæimatt» (om kyr)

heimi

heime i

”heimi bygdn”, ”heimi galo”

hæimkåmvæhslæ* f.

heimkomveitsle

lite gjestebod dagen før ”hæimaføle” kom til bryllaupsgarden

hæimstøl m.

heimstøl

støl som var nærare bygda enn langstølen, brukt vår og haust

hæimte

heimover

til heimstaden att

hæimæle-ve

heimeleg-ved

som er heime, som blir brukt heime; «klæu som vorto brukt hæimæle-ve», om folk som
heldt seg mest heime kunne det bli sagt: «dæi æra mest hæimæle-ve»

hæimæmale

heimemale

om byggmjøl som er male heime, på «bækkjikvædn» (s.d.)

hæimåt

Heimåt

hæimåtattæ

heimåt att

hæisjile

heiskleg

bra mykje, svært; «hæisjile te kar»: svært til kar

hæiæle

heieleg

audt og kaldt (inne eller ute)

hækk m.

hekk

fõringsplass for sau, i staden for ”krubbæ”

hækklæ f.

hekle

fjølstubb med jernkrokar i, brukt til å reinske harp eller lin

hækklæ v.-a

hekle

hækksæ v.,-tæ

hekse

bite frå seg, prate hardt

hækksæte n.

høgsete

plassen øvst ved bordenden i hallingstova (ved «hækksæt-glase»), der «hækksæt-bænken» og «hækksæt-skåpæ» stod; også brukt ”hæggsæte”

hælast v.,-dest

herdast

om noko ein tvilar på; «dæ ska hælast om æn græie ræ»: det skal stå hardt om han greier
det

hælde

heller

«han likte kji dæ hældé»

hældæ f.

helde

fotringar festa saman med kjetting, brukt på framføtene til hest

hældæhøpp n.

heldehopp

hopp med båe føtene saman

hælgaskøt n.

helgeskot

tida helga varte, frå nonsbel laurdag til måndag morgon

hælgumæss

helgemess

allehelgensdag, dagen for alle avlidne kristne

hælgutu f.

halvgote

blandingsvêr, regnblanda snø, sludd

hælgæ se v.,-a

helge seg

helge seg, kle seg i «hælgæklæu»; «hælgæstakk»: sundagsklede

hælhskær

helsker

huga på, glad i, (om mat); «va kji hælskær på gråut»: hadde ikkje hug på graut

hælingæn f.bf.

herdinga

«når dæ bær åt hælingen»: når det gjeld, når det blir alvor (er det mindre gjævt)

hæljale

heljaleg

gjævt og fint, om noko storstilt ein ser fram til

hæljolo

halvgjordom

«fara sta i hæljolo»: fara av stad uovertenkt og i all hast

hæljug

dristig

hissig og pågåande i arbeid, snar til å ta fatt; «hæljuksle»

hæljødn n.

hæljern

halvring av jern, forma etter og festa under skohælane for at dei skulle sparast

hællis(en)

elles

hællskota

helskota

banneord

hællæ f.

helle

flat stein eller skiferhelle (til tak); «dørahælla», ”bakstæhællæ”

hælsbøl f.

halsbyll

verkebyll i halsen

hælsklut m.

halsklut

skjerf

hælslugu f.flt.

halsluger

(på slakt) halsmusklane frå strupen og attover, stikkstykket

hælssjurtæ f.

halsskjorte

heilsydd bringestykke med krage, brukt før bunadskjorta kom

hælsug

helsug

om nokon takka for ei gåve, svara ein ”slit dæ mæ hælsun”

hælsulæ v.,-a

halvsole

setja ny sole under sko

hælsæmænnisji n.

helsemenneske

friskt menneske; «ikkji hælsæmennisji mæir»: sjuk for livet, kronisk sjuk

hælt

halvt

«hald æit hælt åuga mæ ongo»: sjå litt etter ungane; «hælt om hælt»: ikkje fullgodt,
ikkje heilt bra