DIALEKT |
NYNORSK |
FORKLARING |
LYD |
| T (side 1) |
|
|
|
| |
|
|
|
ta te |
ta til |
"å ha te ta te" : å ha å ta til, ha i bakhand |
 |
ta te di |
ta til det |
ta i mot, erfara; «dæi fongo jammen ta te di» |
|
ta unde mæ |
ta under med |
halde med, ha omhug for, støtte den som treng det |
|
ta åt se |
ta åt seg |
ta til seg (t.d. kritikk eller omtale). "ta ne på åt se"; forsyne seg |
|
ta åv |
ta av |
fotografera; «dæi vorto åvtiknæ»: dei vart fotograferte |
|
ta[nokon] åv
mæ [noko] |
ta [nokon] av med
[noko] |
«vænja dæi åv»; «ta dæi åv mæ di»: få dei til å venja seg av med t.d. ein uvane |
|
tafsæ v.,-a |
tafse |
«tafsæ se fram»: koma seg fram i laus snø, i ”tafsént” føre |
|
tafs m. |
tafs |
noko (helst på tøy) som heng og sleng, også brukt ei ”tafsæ” |
|
tagal |
tagal |
som pratar lite, er seinfør i talen, jf. «tåug» |
|
tagg m. |
tagg |
spiss, torn |
|
tagglætugu f. |
taglskrubb |
skrubb av hestetagl |
|
tagglævø
(el. -vå) m. |
taglvod |
fiskesnøre av hestetagl |
|
takkæ f. |
takke |
”uppreist takkæ”: sto på skrå, til å steikje brød på; ”dubbæl takkæ”:
to takker med steinar imellom, dei fyra under den eine og oppå den andre for å
steikje brød (rukaku), før komfyren kom |
|
taksjæggæ n.
best. |
takskjegget |
del av taket som går ut frå langveggen |
|
takst f. |
takst |
verdisetjing; «dæ æ takstæ»; «dæ æ fast takst»: det er vanleg, det er regelen |
|
talikk m. |
tallerk |
fat til å ha mat på |
|
talikkrækkjæ f. |
tallerkrekkje |
enkel hylle til å ha tallerkar i |
|
talle m. |
talle |
samantrakka møk av sau, geit eller hest |
|
tallægrafst m. |
tallegravst |
det å grava laus og slå sund den hardtrakka «tallen» (møka) etter vinteren,
så han kunne spreiast utover marka: «æi tallæbrøyæ» |
|
tame m. |
tame |
dugleik; «ha tamén»: vera dugande, ha god trening; «dæ æ æin tame mæ alt» |
|
tan n. |
tan |
sprang; «ta tanæ»: ta spranget, leggje på sprang, jf. «tænja» |
|
tantræ v.,-a |
tantre |
(eller «kjantræ») skjelle, gneldre; «tantræ imot»: seie imot utan å ha noko særleg å fara med |
|
tapæ |
tape |
trø varleg, lett på foten; ”sovitt tapæ neåt” |
|
tarr m. |
tarr |
sengehjall, soveplass oppunder raustet, halden oppe av «slindo» (s.d.),
også kalla «hems»; jf. «slind» |
|
tasa v.,-a |
tasa |
tapa seg, ta av i helse og krefter; «han tæk te tasa no» |
|
tasiøbn m. |
etasjeomn |
omn med delar i fleire høgdenivå |
|
taskæ f. |
taske |
veske med ein «fasle» (berereim); «skulæ-taskæ» |
|
tahslæ* v.,-a |
tasle |
rusle med lette steg |
|
tatte m. |
tatte |
kvinnebryst, pupp. Fleirtal; "tattatn", eller "tatto" |
|
tava v.,-a |
tava |
stabbe ustøtt (om ungar); «tava i vægji»: vera i vegen |
|
tave m. |
tave |
1) smågut; «småtave», «gutætave», 2) «gådntave»: garntull, garn i ugreie |
|
tavlæbragd f. |
tavlebragd |
vevmønster til tunt åklede |
|
te |
til |
«tefress»: tilfreds; «te inkjis»: til inkjes; «tesjikks»: til stades; «te gangs»: til gagns, grundig |
|
te v.,-ddæ |
te |
syne, vise; «dæ hadde snøga so dæ teddæ kji far»: det hadde snødd slik at det ikkje var
spor å sjå |
|
tehald n. |
tilhald |
husvære; «han hadde tehaldæ sitt dær»: han budde der |
|
tehaldar m. |
tilhaldar |
leigebuar, jf. «innadørsfølk» |
|
te husan |
til husar |
i hus, under tak; «kåma te husan»; «dra te husan» |
|
te jevings |
til gjevings |
til gjevande, gratis; «få noko te jevings» |
|
tela v.,-a |
tela |
gå lett og fort med små steg |
|
telikjast v.,
-ktest |
tillikjast |
likne på (om arveleg likskap) |
|
te lutars |
til “lutars” |
til lik deling |
|
tenknappa |
tinn knappar |
heimestøypte kufteknappar av tinn. Laga i Hemsedal under siste krig. |
|
tenol m. |
tinar |
hardt og lite brukeleg tre (om tømmer) |
|
tepass |
til pass |
”vælbehøvæle”, høveleg, fortent; god, frisk |
|
terræ v.,-a |
tirre |
erte; «vart uppterra» |
|
teræitt/-dd |
tilreidd |
skiten |
|
te rættes |
til rette |
”peingatn kåmmo te rettes att”, kom på plass, vart attfunne |
|
tesa v.,-a |
tesa |
sitja og kviskre om noko hemmeleg |
|
tesekåmén |
tilsegkomen |
1) som er opp i åra, 2) som står seg godt økonomisk |
|
te slutte |
til slutt |
|
|
tess |
tess |
dugande, brukande; «æ ræ noko tess?»: er det brukande? |
|
tessmæir(s) |
dessmeir |
til og med |
|
te stæes |
til stades |
|
|
te svalls |
til svalls |
på talefot; «ikkji te svalls»: uvener |
|
te takkæ (mæ) |
til takke (med) |
”å ta te takkæ (mæ di)”: vera nøgd |
|
te tiars |
til tidars |
til den rette ell. fastsette tid, «væra i tiær»: tidsnok, i god tid |
|
tett ve |
tett ved |
like ved |
|
tettgrænt |
tettgrendt |
tettbygd, tett mellom grendene |
|
teva v.,-a |
teva |
puste tungt (om folk og dyr), jf «kjåstæ» |
|
ti på v.,-ddæ |
ti på |
plaga nokon med å be om hjelp; «e vilde kji ti på o» |
|
tidd |
tidd |
drektig (om kyr); «tiletidd»: tidleg drektig kalving (før jul) |
|
tiddna m. |
tidnad |
«få tiddna»: bli drektig |
|
tigglæ v.,-a |
tigge |
be om (å få) noko |
|
tii |
tien |
isfri, slik det er når telen har gått |
|
tiji v., tagdæ |
teie |
også brukt ”tija” |
|
tikks(a) |
tikks(a) |
ord brukt ved kalling på sau; «tikks, tikksa» |
|
tilevøle |
tidlegvore |
i tidlegaste laget |
|
tile åt |
tidleg åt |
1) tidleg oppe om morgonen, 2) ute i god tid; «å kåma i tiær», «å kåma te tiars» |
|
tilebæræ f. |
tidlegbere |
”tiletidd” kyr, som skal kalve tidleg på vinteren, motsatt «sæinbæræ» |
|
timræ f. |
tømre |
lafta hus under oppføring |
|
timræslee m. |
tømmerslede |
utan vegmeiar, brukt før 1900 |
|
timrægræiu
f.flt. |
tømmergreier |
hogst og køyring av tømmer |
|
timræmann m. |
tømmermann |
ei svart bille |
|
timæ v.,-dæ |
time |
sjå seg råd til, unne seg sjølv eller andre; «han timdæ kji æta»: han unte seg ikkje å eta |
|
